Jak analizować składy kosmetyków? Podstawowe informacje

Warto być świadomym konsumentem i znać podstawowe techniki ułatwiające analizę składów kosmetyków. Dlaczego? Wielokrotnie przekonałam się, że to co producent pisze na froncie opakowania często rozmija się z rzeczywistością. Często płacimy za składniki, których w produkcie znajdziemy w śladowych ilościach. Płacimy za efekt, którego dany produkt nie jest nam w stanie dać. Równie często kosmetyk ma świetny skład, ale może być niedopasowany do indywidualnych potrzeb. Informacje te możemy wywnioskować ze składu, a zrozumienie kilku prostych zasad pozwoli  "z grubsza" ocenić produkt. :-) 

Jak podejść do analizy?

Na początek należy zdać sobie sprawę, że techniki pozwalają oszacować skład i na tej podstawie ocenić jak potencjalnie zadziała na skórę czy włosy oraz czy jego cena jest adekwatna do jakości. Nie jesteśmy w stanie poznać składu w 100%.

Po drugie - liczna grupa składników powtarza się w produktach, co na pewno zauważycie analizując składy. Dlatego łatwo jest się z tematem opatrzyć i mimochodem zapamiętać składniki. Im więcej kosmetyków przeanalizujecie, tym szybciej i łatwiej będzie to przychodziło. :-)

Gdzie szukać składu i jak jest oznaczony?

Skład kosmetyku (najczęściej) podany jest na odwrocie opakowania. Jeśli kosmetyk jest zbyt mały, skład powinien być podany na dołączonej ulotce. Znajdziemy go pod określeniem INCI, które jest skrótem od International Nomenclature of Cosmetic Ingredients, co oznacza Międzynarodowe Nazewnictwo Składników Kosmetycznych.

Nazwy składników podane są w języku:

• angielskim - wszystkie syntetyczne składniki,
• łacinie - składniki roślinne np. zioła.

Coraz częściej można zauważyć, że składniki roślinne są opisane nie tylko po łacinie, ale również w języku angielskim. W przypadku polskich marek, przeznaczonych głównie na rodzimy rynek zdarza się, że skład jest również opisany po polsku lub polsku i angielsku. 

Czy ma znaczenie kolejność składników w INCI?

Kolejność składników podana za słowem INCI ma kluczowe znaczenie. Na początku znajdziemy składniki, których jest najwięcej procentowo w kosmetyku, a na końcu te, których jest najmniej.

Jeśli składniki użyte są w produkcie w tej samej ilości np. 5 ml oleju arganowego i 5 ml oleju jojoba, wówczas układa się je w porządku alfabetycznym.

Składniki użyte w ilości 1% oraz mniejszej mogą być wymieniane w dowolnej kolejności. Tutaj warto zaznaczyć, iż obecność danego składnika w ilości 1% lub mniej nie musi oznaczać, że produkt jest kiepski. Niektóre składniki nie mogą być stosowane w większych stężeniach, bo po prostu mogą nam zaszkodzić.

Im składnik jest wyżej w składzie tym jest go więcej = dlatego składniki z początku składu najmocniej oddziałują na włosy czy skórę, a te z końca słabiej. 

Jak kolejność wpływa na działanie? Przykład

Przykład: powiedzmy, że mamy produkt do włosów, który ma 15 pozycji w składzie. Widzimy Alcohol i zastanawiamy się jak zadziała na nasze włosy. Jeśli Alcohol znajduje się na 3 miejscu w składzie (na 15 pozycji ogółem, a więc wysoko), możemy się podziewać, że będzie go dość sporo w kosmetyku. Oczywiście nie jesteśmy w stanie ocenić procentowej zawartości względem całego produktu, ale mniej więcej oszacować, że jest go dużo.

Spora ilość alkoholu w kosmetyku do włosów czy skóry głowy pomaga rozpulchnić włos/skórę, wzmaga penetrację. Jeśli jest to wcierka - bardzo fajnie. Wcierki alkoholowe to jedne z mocniejszych kosmetyków i wielu osobom służą. Alkohol pomaga wtłoczyć składniki odżywcze jeszcze głębiej. Jeśli jest to maska czy odżywka - kiepsko. Alkohol wysusza włosy i je niszczy w dłuższej perspektywie. Może być jednak fajnym, jednorazowym pielęgnacyjnym strzałem odżywczym.

Ten sam Alcohol w innej odżywce czy masce jest na 13 miejscu w składzie, co oznacza iż jego stężenie w całym kosmetyku jest niewielkie i prawdopodobnie został użyty jako naturalny konserwant (dodanie "kapkę" alkoholu skutecznie niweluje namnażanie się bakterii). W takim przypadku alkohol nie wyrządzi szkody włosom i jak najbardziej można sięgać po odżywkę czy maskę bez obaw.

Jeden składnik - wiele funkcji

Jeden składnik może pełnić w kosmetyku kilka funkcji w zależności od użytego stężenia. Przykładowo Alcohol może pełnić rolę promotora przejścia składników aktywnych we wcierkach, ale też być naturalnym konserwantem. Inny popularny składnik Cetearyl Alcohol może pełnić rolę substancji kondycjonującej, regulatora lepkości lub zagęstnika kosmetyku. Najczęściej jeden składnik ma kilka funkcji.

Producent nie musi podawać wartości procentowej stężenia

Według prawa producent nie musi podawać dokładnego stężenia składnika (nie dowiemy się np. czy oleju arganowego jest 3% czy 30% w danym produkcie). Musi natomiast wymienić wszystkie składniki, które znalazły się w kosmetyku. To pewnego rodzaju kompromis, który chroni konsumentów i producentów. W efekcie konsument jest poinformowany o pełnym składzie i potencjalnych alergenach, a producent chroni recepturę produktu.

Producent nie musi podawać pH

Producent nie ma obowiązku podawania jakie pH posiada dany kosmetyk. Osobiście uważam, że taka informacja byłaby bardzo pomocna. Możemy za to samodzielnie sprawdzić pH produktu używając papierków lakmusowych, które zakupicie w aptece czy sklepach z półproduktami kosmetycznymi (Zrób Sobie Krem czy Biochemia Urody - to najbardziej znane sklepy z czystymi surowcami, z których można ukręcić własny kosmetyk).

Parfum czyli ważny moment w składzie kosmetyku

Parfum (nazywany również Fragrance - głównie dla kosmetyków spoza UE) to inaczej kompozycja zapachowa składająca się z kilku, kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu naturalnych substancji zapachowych i/lub syntetycznych. Parfum jest dość ogólne - producent nie ma obowiązku ujawniania dokładnej kompozycji zapachowej. 

Musi jednak podać potencjalnie drażniące aromaty, które najczęściej są umieszczone pod sam koniec składu. Obecnie jest to 26 alergenów, a popularne z nich to np.: Citronellol, Linalool, Geraniol, Linnamal.

Zapachu jest w produkcie bardzo mało, bo ok. 0,3-1%.

Wszystkie składniki za słowem parfum są użyte w kosmetyku w 1% i mniej. Ułożone są w dowolnej kolejności.

Przykład: podczas zakupów zainteresował was olejek arganowy. Dopiero po przyjściu do domu zauważacie, iż tytułowy olej arganowy (argan oil), znajduje się dopiero za słowem Parfum. To oznacza, iż na całą butelkę tego produktu, olej arganowy został użyty w śladowej ilości. Jest to częsty zabieg producentów - nazywają produkt od składnika, którego praktycznie w kosmetyku nie ma.

Jak zbudowany jest kosmetyk? 

W kosmetyku możemy wyróżnić 3 duże grupy składników:

• bazowe, na których zbudowany jest cały kosmetyk (półprodukt bazowy może być również składnikiem aktywnym).
• czynne, czyli składniki, które są w stanie realnie wpłynąć na poprawę wyglądu skóry czy włosów,
• pomocnicze - są to zapachy, konserwanty, barwniki, które "dopinają" kosmetyk.

Prawie każdy kosmetyk stworzony jest na bazie wody, ponieważ:

• jest niezbędna do powstania emulsji,
• jest nośnikiem substancji aktywnych rozpuszczalnych w wodzie,
• pełni funkcję rozpuszczalnika.

Dlatego najczęściej pierwszym składnikiem w kosmetyku jest Aqua (lub Water) czyli woda. Niektóre kosmetyki zbudowane są na wodach kwiatowych - hydrolatach.

Oprócz wody w kosmetyku znajdziemy:

Emolienty

Czyli składniki tworzące warstwę okluzyjną, zapobiegające ucieczce wody. Popularne emolienty to: 

• oleje - końcówka Oil, 
• masła - Butter, 
• wosk pszczeli - Bees Wax/Cera Alba, 
• lanolina - Lanolin, 
• silikony - Dimetohicone, Amodimetghicone, Cyclopentasiloxane i innej z tej listy, 
• parafina - Parrafinum Liquidum/Mineral Oil, 
• alkohole tłuszczowe - Cetyl Alcohol, Cetearyl Alcohol i inne z tej listy.

Humektanty 

Substancje nawilżające, mające zdolność wiązania wody:

• aloes - Aloe Vera Juice, 
• miód - Honey, 
• gliceryna - Glycerin, 
• wit. B5 (pantenol) - Panthenol, 
• mocznik - Urea, 
• kwas hialuronowy - Hialouronic Acid.

Proteiny 

Czyli białka, które uzupełniają ubytki we włosach czy skórze:

• hydrolizowana keratyna - Hydrolyzed Keratin, 
• hydrolizowane proteiny pszeniczne - Hydrolyzed Wheat Protein,
• hydrolizowane proteiny jedwabiu - Hydrolyzed Silk, 
• hydrolizowane proteiny mleka - Hydrolyzed Milk Protein,
• l - cysteina, 
• arginina - Arginine,
• proteiny mleka - Milk Protein, 
• proteiny pszeniczne - Wheat Protein, 
• proteiny jedwabiu - Silk, 
• kolagen - Collagen.

Proteiny - humektanty - emolienty opisane szerzej / kluczowe informacje by zrozumieć działanie kosmetyków

To nie wszystko, jedziemy dalej :-)

Ekstrakty

Czyli wyciągi najczęściej pozyskiwane z roślin, wszystko z końcówką extract:

• ekstrakt z liści aloesu - Aloe Barbadensis Leaf Extract,
• ekstrakt z miłorzębu - Gingko Biloba Extract,
• ekstrakt z rumianku - Chamomilla Recutita Flower Extract.

I tak dalej :-)

Witaminy

Odżywiają i wzmacniają skórę i włosy:

• witamina A - Retinol, 
• wit. B3 - Niacynamide, 
• wit. E - Tocopherol, Tocopheryl, 
• wit. C - Ascorbyl, 
• wit. B5 - Panthenol.

Składniki myjące

Usuwają tłuszcz i zabrudzenia

• Sodium Laureth Sulphate - SLES,
• Ammonium Lauryl Sulphate,
• Ammonium Laureth Sulfate,
• Cocamidopropyl Betaine,
• Decyl Glucoside,
• Coco Glucoside.

Post o składnikach myjących

Emulgatory i utwardzacze 

Pomagają połączyć wszystkie składniki  (szczególnie fazę wodną z olejową), dzięki nim kosmetyki się nie rozwarstwiają.

• Cetyl Alcohol (ponownie, jest to również emolient),
• PEG/PPG-8/3 Laurate,
• Sorbitan Palmitate,
• Polysorbate 85,
• Polysorbate 40,
• Lanolin (lanolina)
• Stearic Acid.

Konserwanty

Dzięki nim kosmetyk zachowuje dłuższą datę ważności i się nie psuje. Najpopularniejsze i jedne z najtańszych, ale też najlepiej przebadanych to parabeny:

• Methylparaben,
• Butylparaben,
• Calcium Paraben,
• Potassium Ethylparaben,
• i pozostałe składniki mające w nazwie paraben.

Inne konserwanty to:

• Alcohol Denat. - to częsty konserwant w naturalnych kosmetykach,
• Phenoxyetanol, 
• Sorbic Acid, 
• Calcium Sorbate, 
• Potassium Sorbate, 
• Sodium Sorbate,
• mające przedrostki - Propyl, Butyl, Metyl, Phenyl, Isobutyl.

Składniki zapachowe i nadające kolor 

Kompozycja zapachowa to parfum, a barwniki rozpoczynają się od CI (Colour Index):

• CI 42735 – niebieski barwnik kosmetyczny,
• CI 13015 – żółty barwnik kosmetyczny,
• CI 14270 – pomarańczowy barwnik kosmetyczny,
• CI 14815 – czerwony barwnik kosmetyczny.

Strony internetowe z analizą składników kosmetycznych

Mam dobrą wiadomość. :-) Nie musicie znać wszystkich składników i ich właściwości, chociaż wiele z nich wam się opatrzy. :-) Istnieje wiele stron, z których można skorzystać, aby wspomóc się podczas analizy i ja sama tak robię! Nie myślcie, że znam to wszystko na pamięć - bez przesady. :D :-)

Najlepsze strony z analizą składników, z których korzystam to:

• Kosmopedia,
• słownik składników kosmetycznych na wizażu,
• CosDNA.

No to jak w końcu analizować? Mega prosto, już mówię :-)

Mając do dyspozycji wszystkie informacje przekazane powyżej i rozpoczynając przygodę z analizą kosmetyków zrobiłabym tak:

1. Bierzecie kosmetyk, szukacie INCI.
2. Patrzycie na kilka pierwszych składników w myśl zasady, że im wyżej w składzie, tym składnika jest więcej. Jeśli kosmetyk ma 20 składników ogółem - bierzecie pod lupę powiedzmy ok. 5-6 pierwszych składników. Pozwoli to określić charakter produktu np. produkt emolientowy, produkt humektantowo - proteinowy itd.
3. Analizujecie składnik po składniku, oceniając czy jest to emolient (olej, alkohol tłuszczowy), proteina, ekstrakt, humektant itd. 
4. Jeśli na pierwszych 6 składników 4 z nich to emolienty, macie do czynienia z produktem emolientowym. 

Czy rozumiecie zasadę? :-)

Bazując na pierwszych pozycjach określicie kierunek działania kosmetyku, bo powtarzam - jest tych składników najwięcej w całym produkcie. A wiedząc jak konkretne grupy składników kosmetycznych działają na włosy, będzie mniej więcej wiadomo czy spodziewać się nawilżenia, czy odbudowy włosów oraz czy płacimy 200 zł za krem z wartościowym składem.


To jest plan analizy dla początkujących, w rzeczywistości jest to bardziej złożone. Ale moim zdaniem na początek wystarczy. :-) Podsumujmy jeszcze całość. <3

Podsumowując

Najważniejsze informacje, które należy zapamiętać to:

• skład kosmetyku podany jest na odwrocie opakowania lub na dołączonej ulotce,
• nazwy składników podane są w języku angielskim (składniki syntetyczne) oraz łacinie (składniki roślinne),
• składniki ułożone są od tych, których w produkcie jest najwięcej, do tych, których jest najmniej,
• jeśli użyto tę samą ilość dwóch składników, porządkuje się je alfabetycznie,
• składniki w ilości mniej niż 1% ułożone są w kolejności losowej,
• producent nie musi podawać dokładnego stężenia składnika, ale musi podać wszystkie występujące w produkcie składniki,
• Producent nie ma obowiązku podawania pH,
• producent nie ma obowiązku ujawniania dokładnej kompozycji zapachowej, określa ją słowem parfum lub fragrance, 
• producent ma obowiązek określić potencjalne alergeny z kompozycji zapachowej,
• składniki za słowem parfum są użyte w kosmetyku w 1% i mniej, w dowolnej kolejności,
• Jeden składnik może pełnić w kosmetyku kilka funkcji w zależności od użytego stężenia,
• kosmetyk zbudowany jest z części bazowej, czynnej i pomocniczej, 
• najczęściej głównym składnikiem jest woda, która umożliwia powstanie emulsji.

Jeśli chcecie wiedzieć coś więcej na temat analizy składów to pytajcie w komentarzach pod tym postem. Jeśli pytania będą się powtarzały zrobię osobny wpis. :*